Η πιο σοβαρή ανθρωπιστική κρίση στον κόσμο εκτυλίσσεται σήμερα στο Σουδάν όπου η χώρα βρίσκεται βυθισμένη στο χάος του πολέμου. Μια από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου, καταλαμβάνει την 170ή θέση στον Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης και την 185η θέση στο ονομαστικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Η οικονομία της βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στη γεωργία, που εμποδίζεται από τις διεθνείς κυρώσεις. Πάνω από το 60% του πληθυσμού του Σουδάν ζει στην ακραία φτώχεια και η χώρα αντιμετωπίζει σημαντικές δυσκολίες λόγω του ξηρού κλίματος.
Το Σουδάν κέρδισε την ανεξαρτησία του από τους Βρετανούς το 1956 και εγκαθίδρυσε ένα καθεστώς ισλαμιστικής κυριαρχίας (μόλις το 2020 έγινε κοσμικό κράτος) βαθύνοντας τις διαφορές μεταξύ του Ισλαμικού Βορρά και του κατεξοχήν Ανιμιστικού και Χριστιανικού Νότου. Το 1989 ο συνταγματάρχης Ομάρ Αλ-Μπασίρ ηγήθηκε ενός στρατιωτικού πραξικοπήματος αναστέλοντας τα πολιτικά κόμματα και τις ενώσεις, εισήγαγε ισλαμικό νομικό κώδικα και πραγματοποίησε μαζικές εκκαθαρίσεις και εκτελέσεις.
Το 1993, ο Αλ-Μπασίρ αυτοδιορίστηκε «Πρόεδρος» αναλαμβάνοντας πλέον προσωπικά την εκτελεστική και νομοθετική εξουσία ενώ το 1996 όπου προκήρυξε γενικές εκλογές ήταν ο μόνος υποψήφιος… και το Σουδάν έγινε μονοκομματικό κράτος. Τα επόμενα χρόνια το Σουδάν βρέθηκε στην εμπροσθοφυλακή του ισλαμιστικού φονταμενταλισμού με τον τότε Πρόεδρο της Εθνοσυνέλευσης Χασάν Αλ-Τουραμπί να καλεί στην χώρα του τον Οσάμα Μπιν Λάντεν βάζοντας την χώρα στο στόχαστρο των ΗΠΑ οι οποίες κατέταξαν το Σουδάν ως χώρα στήριξης της τρομοκρατίας. Μετά τις βομβιστικές επιθέσεις της Αλ Κάιντα το 1998 στις αμερικανικές πρεσβείες σε Κένυα και Τανζανία, τα αντίποινα των Αμερικανών με πυραύλους κρουζ, ανάμεσα σε άλλους στόχους, έπληξαν και το Σουδάν καταστρέφοντας το εργοστάσιο φαρμάκων al-Shifa στο Χαρτούμ. Η ισοπέδωση του εργοστασίου είχε καταστροφικές συνέπειες για το μέλλον της χώρας – το εργοστάσιο παρείχε το 50% των φαρμάκων του Σουδάν ενώ ήταν η κύρια πηγή φαρμάκων κατά της ελονοσίας και κτηνιατρικών φαρμάκων. Έκτοτε η χώρα βυθίζεται σε ένα γενικότερο οικονομικό και πολιτικό χάος μπαίνοντας σε έναν εμφύλιο πόλεμο διαρκείας που θα οδηγήσει στην απόσχιση του νοτίου τμήματος και τον σχηματισμό ενός νέου κράτους, του Νότιου Σουδάν το 2011.
Η σημερινή κρίση έχει τις ρίζες της σε αυτή την απόσχιση εφόσον διακόπηκε μεγάλο μέρος από τα έσοδα του πετρελαίου (τα δύο τρίτα των πετρελαϊκών πόρων του Σουδάν βρίσκονται στον Νότο), οδηγώντας σε μια βαθύτερη οικονομική κρίση. Μεταξύ 2000 και 2009, το πετρέλαιο αντιπροσώπευε το 86% των εσόδων του Σουδάν από τις εξαγωγές ενώ η απόσχιση του Νότου οδήγησε στην απώλεια του 75% των εσόδων.
Η βάθυνση της οικονομικής κρίσης και φτώχειας λόγω της απόσχισης οδήγησε στις λαϊκές διαδηλώσεις που οι Σουδανοί αποκαλούν Ένδοξη Επανάσταση του 2018 με την οποία τελικά ανατράπηκε το αυταρχικό καθεστώς του Αλ-Μπασίρ. Οι διαδηλώσεις ξέσπασαν στην εργατική πόλη Ατμπάρα λόγω του τριπλασιασμού της τιμής του ψωμιού. Οδηγήθηκαν από μαθητές γυμνασίου και σύντομα επεκτάθηκαν σε όλη την χώρα με κύριους οργανωτές ένα δίκτυο ανεπίσημων επαγγελματικών και συνδικαλιστικών οργανώσεων το οποίο οδήγησε σε παρατεταμένες διαδηλώσεις έξι μηνών και τελικά στην πτώση του Κόμματος Εθνικού Κογκρέσου.
Στο αποκορύφωμα των διαδηλώσεων τον Ιανουάριο του 2019 οι κύριοι συνασπισμοί πολιτικών κομμάτων του Σουδάν πίεσαν για το σχηματισμό ενός ευρέος αντιπολιτευτικού δικτύου ενωμένου υπό τη σημαία των Σουδανικών Εθνικών Δυνάμεων Ελευθερίας και Αλλαγής (FLC). Τα FLC ήταν κυρίως υπεύθυνα για το συντονισμό όλων των κοινωνικών τάξεων και, το πιο σημαντικό, περιλάμβανε ενώσεις και ομάδες νεολαίας της μεσαίας τάξης, αλλά και ανεπίσημες οργανωμένες επιτροπές αντίστασης γειτονιάς, μερικές από τις οποίες αντιπροσώπευαν τα φτωχότερα στρώματα των πόλεων.
Ο Αλ-Μπασίρ αντικαταστάθηκε αρχικά από μια στρατιωτική χούντα με τη μορφή του Μεταβατικού Στρατιωτικού Συμβουλίου, με επικεφαλής τον στρατηγό Μπουχάν του Σουδανικού Στρατού (SAF) και αναπληρωτή τον Νταγκάλο, διοικητή της Δύναμης Ταχείας Υποστήριξης (RSF).
Σε απάντηση στην στρατιωτική χούντα, το κίνημα συνεχίστηκε με καθιστικές διαδηλώσεις που απαιτούσαν τη μετάβαση στην πλήρη πολιτική διακυβέρνηση. Στις 3 Ιουνίου 2019, οι δυνάμεις ασφαλείας του Μεταβατικού Στρατιωτικού Συμβουλίου, συμπεριλαμβανομένης της πολιτοφυλακής FAR, διέλυσαν βίαια μια από τις καθιστικές διαδηλώσεις, σκοτώνοντας εκατοντάδες και τραυματίζοντας χιλιάδες σε αυτό που έγινε γνωστό ως Σφαγή της καθιστικής οργάνωσης του Χαρτούμ.
Το FLC κατέληξε τελικά σε συμφωνία με τον στρατό τον Ιούλιο του 2019 για κατανομή της εξουσίας με τη μορφή συνταγματικού χάρτη αλλά η μεταβατική κυβέρνηση δεν καθιέρωσε ποτέ σαφή διαχωρισμό των εξουσιών, ενώ ο στρατός διατήρησε το δικαίωμα να απορρίψει οποιαδήποτε πρόταση από τους πολιτικούς ηγέτες του συνασπισμού. Επιπλέον, τους χορηγήθηκε ασυλία από έρευνα για εγκλήματα του παρελθόντος και άσκησαν δικαίωμα αρνησικυρίας στον διορισμό πολιτικών υπουργών.
Από την πλευρά τους, οι επιτροπές αντίστασης και το κίνημα συνέχισαν να πιέζουν για μετάβαση σε μια πλήρως πολιτική κυβέρνηση που βασίζεται στην απόρριψη κάθε σχέσης με στρατιωτικούς ηγέτες. Η αποτυχία της μεταβατικής κυβέρνησης να ενσωματώσουν τα κύρια αιτήματα εμπόδισαν και καθυστέρησαν την επιβολή της Συντακτικής Συνέλευσης και προετοιμασία εκλογών δίνοντας χρόνο στη στρατιωτική συμμαχία μεταξύ του Μπουρχάν-Νταγκάλο να προβεί σε νέο πραξικόπημα στις 25 Οκτωβρίου 2021.
Η ρίζα της σύγκρουσης μεταξύ των δύο πρώην συμμάχων ήταν ο έλεγχος σε σημαντικούς τομείς του πλούτου της χώρας. Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κάνει λόγο για εθνοκάθαρση στο Χαρτούμ και το Νταρφούρ ενώ η φύση των μαχών, που λαμβάνουν χώρα τόσο σε αγροτικές όσο και σε αστικές περιοχές και η έκτασή τους έχουν οδηγήσει σε ακραία ανθρωπιστική κρίση καθώς οι μάχες εμποδίζουν την αγροτική παραγωγή σε μεγάλο μέρος της χώρας.
Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα η χώρα αντιμετωπίζει «τη μεγαλύτερη κρίση πείνας στον κόσμο» ενώ τα Ηνωμένα Έθνη σημειώνουν πως περισσότεροι από 25 εκατομμύρια (ο μισός πληθυσμός του Σουδάν), υποφέρουν από πείνα. Πάνω από 15 εκατομμύρια έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους και από αυτούς 3,1 εκατομμύρια έχουν βρει καταφύγιο σε γειτονικές χώρες.
Εργατική Πάλη
