Ζούμε σε μια εποχή όπου τίποτα δεν μένει έξω από τα σχέδια της “αξιοποίησης” και της εκμετάλλευσης. Ακόμα και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές του πλανήτη -μέχρι το φεγγάρι και τον Άρη… -, όλα μετατρέπονται σε “πλουτοπαραγωγικούς πόρους” (για τις τσέπες μιας οικονομικής ολιγαρχίας και
των πολιτικών τους αντιπροσώπων). Υπάρχουν όμως και πιο “μικρές δουλειές”, και σε αυτό το επίπεδο η περιφερειακή και τοπική αυτοδιοίκηση αποτελεί υπολογίσιμο ρυθμιστικό παράγοντα.
Πριν 20-30 χρόνια, το αφήγημα της πολεοδομικής εξέλιξης της Αθήνας οδήγησε τους “ιθύνοντες” να καλύψουν όλα ρέματα που οδηγούσαν στη ρεματιά της Πικροδάφνης και να βαφτίσουν σε χάρτες την ίδια ως μελλοντική “λεωφόρο Πικροδάφνης”. Το 2001, ένα σημαντικό τμήμα της ρεματιάς, στο ύψος της Ηλιούπολης, έχασε τη φυσική του κοίτη και μετατράπηκε σε τσιμεντένιο αγωγό ομβρίων υδάτων. Ο αγώνας των κατοίκων (με συγκεντρώσεις, συνελεύσεις, δικαστικές προσφυγές, περιπάτους κ.ά.) ματαίωσε τα αρχικά τους σχέδια για συνέχιση της κατασκευής τσιμεντένιου αγωγού σε όλο το ανοιχτό σήμερα μήκος της ρεματιάς. Στα χρόνια που ακολούθησαν, υπήρξαν σημειακές παρεμβάσεις εντός της κοίτης, οι οποίες και τότε λέγαμε και εκ των αποτελεσμάτων φάνηκε πως ούτε σαν “ασπιρίνες” δεν μπορούν να εκληφθούν. Ασφαλώς, όλα αυτά τα χρόνια, τα σκουπίδια, σκουπίδια, με το μπαλάκι των ευθυνών να κάνει πιγκ-πογκ, αφήνοντάς τα προκειμένου εν τέλει να υποβαθμίζεται διαρκώς η οικολογική αξία της Πικροδάφνης…
Στις μέρες μας, οι νότιες περιοχές της Αθήνας κατακλύζονται από τους γερανούς κατασκευής της ιδιωτικής πόλης του Ελληνικού, κάνοντας πράξη το ξεπούλημα της γης στους απανταχού λεφτάδες. Από την άλλη πλευρά, το σχέδιο για μετατροπή του χώρου της ΕΒΟ-ΠΥΡΚΑΛ (Υμηττός-Δάφνη) σε “κυβερνητικό πάρκο” διαμορφώνει άλλον έναν πόλο επιβολής μιας άλλης πολεοδομικής επιταγής. Η ρεματιά της Πικροδάφνης είναι από τους λιγοστούς πλέον φυσικούς χώρους -και μάλιστα ο μοναδικός με σύνδεση από τη λεωφόρο Βουλιαγμένης μέχρι τη λεωφόρο Ποσειδώνος (Έδεμ και μαρίνα Αλίμου)- που απομένουν. Συνεπώς, ένα νέο αφήγημα αρχίζει να αναδύεται από τους “λαγούς” των κυβερνητικών και “επενδυτικών” σχεδίων: τους σημερινούς “άρχοντες” των δήμων που διατρέχει η πολύπαθη ρεματιά.
Μετά, λοιπόν, την επιχείρηση τσιμεντοποίησής της και τη μετέπειτα μετατροπή της σε λεωφόρο, το νέο “αφήγημα” -βγαλμένο από τα ίδια γραφεία «ιθυνόντων» πάλι!…- μιλάει για ένα νέο γραμμικό “μητροπολιτικό” σύστημα, το οποίο θα ενώνει τη Βουλιαγμένης με την Ποσειδώνος. Άλλωστε, ήδη, κατόπιν της οριοθέτησης της κοίτης της ρεματιάς, οι ασκοί του Αιόλου άνοιξαν για την παρόχθια οικοπεδοποίησή της. Τα δύο πιθανά σενάρια που βρίσκονται πίσω από συσκέψεις σε μακριά τραπέζια και παχυλές εξαγγελίες, είναι είτε ο “εξευγενισμός” της ρεματιάς, είτε η μελλοντική μετατροπή της σε …λεωφόρο. Μάλιστα, στα επικίνδυνα σημεία, “προτείνεται” η κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων.
Ουσιαστικά, η “γραμμικοποίηση” της ρεματιάς θα σημάνει, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, την οικολογική υποβάθμιση ή ακόμα και τον πλήρη οικολογικό αφανισμό. Διαλέξτε και πάρτε, αφού “δεν μπορείτε να κάνετε αλλιώς”, όπως κατάμουτρα θα ήθελαν πολύ να μας συστήσουν. Παρόλα αυτά, θα έχει προηγηθεί, για άλλη μια φορά, η απάτη της «διαβούλευσης», μέχρις ότου η οποιαδήποτε τοπική αντίσταση βρει μπροστά της τις δυνάμεις καταστολής (πολλά τα παραδείγματα στις γειτονιές μας μέσα στα προηγούμενα χρόνια…).
Μετά από τόσες πλημμύρες και καταστροφές, από τη Θεσσαλία ως την Αττική και τη Ρόδο, είναι τραγικό που ο κρατικός σχεδιασμός διαχείρισης των ποτάμιων συστημάτων, των ομβρίων υδάτων και των χειμαρρικών φαινομένων δεν στρέφεται στη μόνη ουσιαστική λύση: τον σεβασμό της ροής των 
ποταμών (όχι ευθυγραμμίσεις αλλά ενίσχυση των μαιανδρισμών), τη μεγαλύτερη δυνατή διάνοιξη της κοίτης του και τη διαμόρφωση παρόχθιων ανοιχτών αντιπλημμυρικών ζωνών. Εδώ και πάνω από εκατό χρόνια, διορατικοί και οραματιστές γεωπόνοι στη χώρα μας, τόνιζαν πως στην απαρχή του σχεδιασμού των αντιπλημμυρικών έργων πρέπει να καλούνται οι δασολόγοι και όχι οι μηχανικοί. Αλλά, σήμερα, προέχουν οι αναθέσεις στους μεγαλοεργολάβους των τεχνικών εταιρειών…
Όπως και να έχει, η πλήρης αδιαφορία των “ιθυνόντων”, ακόμα και για να σχεδιάσουν έναν μηχανισμό καθαριότητας της κοίτης και των όχθεων από τα σκουπίδια, δείχνει ότι κάθε τους νέο, μεγαλεπίβολο σχέδιο δεν έχει σκοπό το κοινό καλό αλλά το συμφέρον συγκεκριμένων. Το “χάπι”, ασφαλώς, για άλλη μια φορά, πρέπει να χρυσωθεί, ώστε να είναι εύπεπτο στους περίοικους. Η ουσία όμως είναι ότι οι σχεδιασμοί τους, έχουν ως στόχο, όχι τη βελτίωση της ζωής αυτών των κατοίκων -δηλαδή της δικής μας- αλλά την αλλαγή του τοπίου (οικολογικά, πολιτισμικά, πληθυσμιακά, ταξικά). Αυτό συμβαίνει σε όλη τη χώρα: “φροντισμένες” ζώνες για τους πλούσιους (επιχειρηματίες ή “golden boys”) και -γεμάτες με σκουπίδια και βιομηχανικές εγκαταστάσεις- ζώνες για τους φτωχότερους (φτωχοποιημένους ή μια ζωή φτωχούς).
Είναι, επομένως, ζήτημα κοινωνικής αυτοάμυνας, κοινωνικής και οικολογικής συνείδησης αλλά και υπεράσπισης των βιωμάτων των παιδικών μας χρόνων (για όσες και όσους μεγαλώσαμε εδώ) να επιβάλουμε να λογαριάζουν το πραγματικό κοινό καλό και το γενικό κοινωνικό συμφέρον, και όχι μόνο τους μεγαλοεργολάβους και τους τωρινούς ή μελλοντικούς “αγοραστές”. Οι κινήσεις γύρω από τη ρεματιά της Πικροδάφνης διαρκώς θα πληθαίνουν, σε κάθε βήμα που θα επιχειρούν να κάνουν. Η παράδοση της ακηδεμόνευτης (αυτο-)οργάνωσης, παρέμβασης και δράσης είναι βαθιά ριζωμένη και έτοιμη να βλαστήσει, όταν το θελήσει ο καιρός. Και ο καιρός, το θέλει…
Ασύρματος, Μπραχάμι, 22.2.2025
Αυτοοργανωμένη συλλογικότητα για την υπεράσπιση της Πικροδάφνης
[email protected]
