Η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται σε πόλεμο με τη φύση. Τεράστια τμήματα των βουνών μας, των πάρκων, των δασών και των λιβαδιών πωλούνται σε ιδιωτικές εταιρείες, για την εγκατάσταση περιττών έργων ενέργειας. Καθώς τεράστιες βιομηχανικές εγκαταστάσεις από αιολικά και φωτοβολταϊκά “πάρκα” ή υδροηλεκτρικούς σταθμούς καταστρέφουν τα οικοσυστήματα στο όνομα του κέρδους, εμείς «πληρώνουμε» τεράστιες απώλειες σε πρόσβαση στη φύση, στη διατήρηση της φύσης, στη βιοποικιλότητα και στον πολιτισμό. Αντιτασσόμαστε σθεναρά, όπως κάνουν πολλοί άλλοι, σε αυτήν την προοπτική, η οποία δεν έχει καμία σχέση με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αλλά είναι απλώς θέμα περαιτέρω κερδοφορίας μέσω της εκμετάλλευσης και λεηλασίας της φύσης.
Η φύση βρίσκεται επίσης, υπό καθεστώς επίθεσης, από απερίσκεπτες και ύποπτα βιαστικές αποφάσεις στο όνομα της λεγόμενης «ασφάλειας».
Τα δέντρα στις αστικές περιοχές κλαδεύονται και κορφολογούνται επανειλημμένα και αχρείαστα στα τέλη της άνοιξης, συχνά από ανειδίκευτο προσωπικό, προκαλώντας σοβαρή ζημιά στην ικανότητα ανάκαμψης των δέντρων και στις φωλιές των πουλιών, με αποτέλεσμα και την κατακερμάτιση των επόμενων γενιών, πράγμα το οποίο είναι και παράνομο. Πολίτες αναφέρουν κάθε είδους τέτοια εγκλήματα σε όλη τη χώρα. Η έρευνα έχει δείξει ξεκάθαρα την αναποτελεσματικότητα αυτής της πρακτικής, η οποία βλάπτει τη σταθερότητα και τη λειτουργία των δέντρων. Αλλά πάνω από όλα το κέρδος των εργολάβων…
Πρόσφατα επίσης, τα λιβάδια, τα αγριολούλουδα και οι χορτολιβαδικές εκτάσεις – η ελάχιστη φύση που απομένει στις πόλεις και τα περίχωρά τους, πόρος κρίσιμος για έντομα και αποδημητικά πουλιά που μόλις έφτασαν– έχουν δεχτεί επίθεση. Οι όλο και αυστηρότερες διατάξεις για τον «καθαρισμό οικοπέδων», απαιτούν πλεον την κοπή της βλάστησης ήδη από τις 30 Απριλίου. Όπως έχουν επισημάνει αρκετοί ειδικοί, αυτό είναι ένα τεράστιο λάθος. Η πρόληψη πυρκαγιάς και η απομάκρυνση εύφλεκτης βιομάζας δεν έχουν καμία σχέση με την εντολή για εκτεταμένη, απερίσκεπτη και ανεξέλεγκτη εκρίζωση και κοπή της βλάστησης ήδη από τον Απρίλιο. Όπως συζητάμε παρακάτω, αυτή η πρακτική μειώνει δραματικά τις πιθανότητες επιβίωσης για τους ήδη εξαιρετικά πιεσμένους πληθυσμούς αποδημητικών πτηνών, εντόμων, επικονιαστών, μικρών θηλαστικών και ερπετών.
Αυτό είναι το ακριβώς αντίθετο από ό,τι κάνουν οι πόλεις διεθνώς, στην προσπάθειά τους να αποκαταστήσουν τη βιοποικιλότητα, όπως προβλέπεται και στη στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα. Την ώρα που εκστρατείες απο-τσιμεντοποίησης και επαναφυσικοποίησης σημαίνουν ότι οι πόλεις αφήνουν σκόπιμα περιοχές με αυτοφυή χόρτα και άγρια λουλούδια για να ενισχύσουν τη φύση, η κυβέρνηση στην Ελλάδα κάνει το ακριβώς αντίθετο. Και τα αποτελέσματα είναι καταστροφικά.
Πέρυσι, αναφορές για έναν «τελευταίας στιγμής πανικό» στον καθαρισμό οικοπέδων έδειξαν ανεξέλεγκτες ζημιές στη βλάστηση σε όλη τη χώρα. Στη Ραφήνα, ο δήμος έχει αναφέρει:
“φαινόμενα καθολικής εκχέρσωσης της αυτοφυούς βλάστησης με βαριά μηχανήματα έργου, συχνά χωρίς την απαιτούμενη ΑΔΕΙΑ ΜΙΚΡΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ από την πολεοδομία […] Ιδιαίτερα στην πυρόπληκτη περιοχή που προσπαθεί να ανακάμψει είναι πολλαπλά εγκληματικό, γιατί καταστρέφει τη χλωρίδα και την πανίδα, δημιουργεί διάβρωση του εδάφους και πλημμυρικά φαινόμενα σε περίπτωση βροχόπτωσης. Δημιουργεί τόνους υπολειμμάτων καθαρισμού, πολύ δύσκολα διαχειρίσιμους από τον Δήμο και αυξάνει τον κίνδυνο εκδήλωσης πυρκαγιάς.”
Επίσης, η πρόληψη πυρκαγιών χρειάζεται μια επαρκή αξιολόγηση μέτρων από ειδικούς και δεν προϋποθέτει απαραίτητα την εξάλειψη της βλάστησης και περαιτέρω καταστροφή της ήδη ταλαιπωρημένης φύσης. Όπως πολλοί έχουν επαναλάβει και έρευνες έχουν δείξει, τέτοια απρόσεκτα και δραστικά μέτρα μπορεί προσωρινά να μειώνουν τον κίνδυνο, αλλά οι μακροπρόθεσμες ζημιές που προκαλούν είναι μεγαλύτερες. Η εκτεταμένη, ανεξέλεγκτη εκχέρσωση, ειδικά όταν γίνεται με μπουλντόζες ή βαριά μηχανήματα, καταστρέφει τους τόπους διαβίωσης πουλιών, ερπετών, εντόμων καθώς και μικρών θηλαστικών. Επίσης καταστρέφει ριζικά συστήματα και συμπιέζει το έδαφος, οδηγώντας σε μακροχρόνια υποβάθμιση της γης. Μπορεί επίσης να ευνοήσει τα εισβλητικά είδη φυτών και δέντρων τα οποία είναι πιο εύφλεκτα και οικολογικά επιθετικά.
Οικολόγοι και δασολόγοι έχουν σημάνει συναγερμό για τον οικολογικό αντίκτυπο των νέων κανόνων πυροπροστασίας και προειδοποιούν ότι, η απομάκρυνση όλης της χαμηλής βλάστησης μπορεί να υπονομεύσει τον ίδιο το στόχο της ασφάλειας, βλάπτοντας την ανθεκτικότητα του εδάφους. Αυτό είναι ιδιαίτερα κρίσιμο ζήτημα κοντά σε δασικές περιοχές, όπου έχουν ανακύψει συγκρούσεις όσον αφορά την ευθύνη διαχείρισης γης. Η Πανελλήνια Ένωση Δασολόγων Δημοσίων Υπαλλήλων (ΠΕΔΔΥ) τόνισε ότι η επιθετική απομάκρυνση της βλάστησης σε περιοχές που διέπονται από δασική νομοθεσία (π.χ. στα όρια πόλεων ή σε αναγεννημένα δάση), “θα επιφέρουν οπισθοδρομική διαδοχή της βλάστησης, διάβρωση, θα διαταράξουν οικολογικά τη σύνθεση της βλάστησης ευνοώντας είδη διαταροχόφιλα (π.χ. Ailanthus altissima, Solanum elaeagnifolium, Asphodelus sp.), ενώ μπορεί να καταστρέψουν και μελισσοτροφικά φυτά (σχετ. Β.Δ. 657/1963) για τα οποία δεν επιτρέπεται η εκρίζωση ή ολική αποκοπή των βλαστών τους (ενδεικτικά Erica sp., τα περισσότερα φρυγανικά είδη Origanum sp, Thymus sp., Satureja sp., Salvia sp. Cistus sp. κ.ά.)”.
Η επιλεκτική εκχέρσωση, καθοδηγούμενη από οικολογικά κριτήρια (π.χ. απομάκρυνση μόνο ξερών, εισβλητικών ή υπερβολικά πυκνών φυτών και όχι όλης της βλάστησης), προσαρμοσμένη στις ανάγκες κάθε τοποθεσίας, με χρήση παραδοσιακών πρακτικών και καθοδήγηση από ειδικευμένο προσωπικό, έχει αποδειχθεί πιο βιώσιμη και αποτελεσματική. Είναι επίσης κρίσιμη για τη διατήρηση των οικοσυστημάτων και της ζωής, καθώς η μείωση όλων των μορφών πανίδας είναι πρωτοφανής και συνδέεται άμεσα με την απώλεια φυσικών ορίων, δέντρων, καταφυγίων και διαδρόμων για ζώα και έντομα.
Αλλά φυσικά, αυτό σημαίνει λιγότερο κέρδος για εργολάβους και εταιρείες που έχουν κάνει την πυροπροστασία άλλη μία μπίζνα, υπό την καθοδήγηση ενός εκτροχιασμένου κράτους που έντεχνα μεταθέτει έτσι την δημόσια ευθύνη του για προστασία στην ατομική ευθύνη.
Είναι καιρός εμείς, ως οικολόγοι, πολίτες και κοινότητες, να αναλάβουμε δράση για να απαιτήσουμε το τέλος σε αυτό το έγκλημα ενάντια στη φύση, με ηθική αυτουργία του κράτους.
Είναι καιρός να αναλάβουμε δράση για να απαιτήσουμε το τέλος στην καταστροφή της φύσης στο όνομα του κεφαλαίου και του κέρδους.
Πρέπει να ενωθούμε και να απαιτήσουμε πολιτικές πραγματικής πυροπροστασίας και διαχείρισης του πρασίνου, οι οποίες να μην προκαλούν μη αναστρέψιμες ζημιές στη βιοποικιλότητα. Πρέπει επίσης να απαιτήσουμε το κλάδεμα των δέντρων, να γίνεται μόνο όταν είναι απολύτως απαραίτητο, την κατάλληλη εποχή και από ειδικευμένο προσωπικό. Είναι επίσης επείγον να απαιτήσουμε δράση για να αλλάξουν οι πολιτικές καθαρισμού οικοπέδων, χωρίς την αδιάκριτη εκρίζωση φυτών κρίσιμων για τη βιοποικιλότητα, αλλά μόνο την απομάκρυνση ξερών, χωροκατακτητικών ή υπερβολικά πυκνών θάμνων. Επιπλέον, πρέπει να απαιτήσουμε η προθεσμία για τον καθαρισμό οικοπέδων να σχεδιάζεται προσεκτικά, λαμβάνοντας υπόψη τις ετήσιες εποχιακές μεταβολές. Τέλος, ως πολίτες, πρέπει να περιορίσουμε τους καθαρισμούς των οικοπέδων στο ελάχιστο δυνατό, διατηρώντας όσο το δυνατόν περισσότερα είδη χλωρίδας και πανίδας.
Ε.Β.
