Χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωσαν το Σάββατο 10/08 στο Βελιγράδι, αντιδρώντας στην επανέναρξη του αμφιλεγόμενου σχεδίου εκμετάλλευσης μεταλλείου λιθίου από τον πολυεθνικό Όμιλο Rio Tinto, το οποίο αναμένεται να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση στην Ευρώπη και πρόκειται για το μεγαλύτερο ορυχείο λιθίου της Ευρώπης στη Σερβία, προϋπολογισμού 2,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων .
Με συνθήματα όπως «Rio Tinto, φύγε απ’ τη Σερβία!» και «Δεν θα σκάψετε!» περίπου 24.000 έως 27.000 διαδηλωτές – σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών – κατέκλυσαν το κέντρο της σερβικής πρωτεύουσας, ενώ σύμφωνα με το Archive of Public Gatherings, μια ιδιωτική ομάδα που παρακολουθεί τις διαδηλώσεις. ο αριθμός των διαδηλωτών ανήλθε σε περίπου 40.000 το βράδυ του Σαββάτου. Η διαδήλωση του Σαββάτου ακολούθησε περισσότερες από δώδεκα μικρότερες διαδηλώσεις σε ολόκληρη τη Σερβία.
Οι διαδηλωτές απέκλεισαν τις σιδηροτροχιές στον μεγαλύτερο σιδηροδρομικό σταθμό του Βελιγραδίου, διακόπτοντας την κυκλοφορία των συρμών. Επίσης οργανώσεις που μάχονται για την προστασία του περιβάλλοντος δηλώνουν έτοιμες να αποκλείσουν τους κυριότερους οδικούς άξονες της χώρας και ν’ αρχίσουν εκστρατεία ανυπακοής των πολιτών αν η κυβέρνηση αρνηθεί να ικανοποιήσει τις διεκδικήσεις τους και να απαγορεύσει την εκμετάλλευση κοιτασμάτων λιθίου.
Η Σερβία διαθέτει πελώρια κοιτάσματα λιθίου, ιδίως κοντά στην πόλη Λόζνιτσα, όμως το αμφιλεγόμενο σχέδιο για τη λειτουργία ορυχείου, που έχει καταρτιστεί από τον αγγλοαυστραλιανό κολοσσό Rio Tinto διχάζει εδώ και χρόνια τη χώρα.
Τα κοιτάσματα εντοπίστηκαν το 2004, όμως μαζικές διαδηλώσεις που διήρκεσαν εβδομάδες ανάγκασαν τις αρχές να εγκαταλείψουν το έργο το 2022. Ωσόσο το ανώτατο δικαστήριο της Σερβίας ήρε την απαγόρευση τον Ιούλιο.
Τη 19η Ιουλίου, μια εβδομάδα μετά το πράσινο φως της κυβέρνησης στις δραστηριότητες εξόρυξης στο ορυχείο αυτό, η Σερβία και η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέγραψαν συμφωνία για τον εφοδιασμό ευρωπαϊκών κρατών με λίθιο. Το λίθιο είναι βασικό συστατικό των μπαταριών των ηλεκτρικών οχημάτων, καθώς και των μπαταριών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας που σχεδιάζεται να τοποθετηθούν μαζικά στην Ε.Ε. Οι μπαταρίες αυτές είναι απαραίτητες για την αποθήκευση του ασταθούς ρεύματος που παράγουν οι ανεμογεννήτριες και τα φωτοβολταϊκά.
Το σχέδιο ωστόσο συναντά αντίσταση από πολλούς Σέρβους, που φοβούνται ότι η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων θα μολύνει τις πηγές νερού και τους υδροφόρους ορίζοντες και θα θέσει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία και δε συμμερίζονται τις διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης.
Η κυβέρνηση του Σέρβου προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς έχει υποσχεθεί επανειλημμένα πως δεν θα αρχίσει καμιά εκμετάλλευση κοιτασμάτων λιθίου παρά αφού δοθούν εγγυήσεις για τα πρωτόκολλα περιβαλλοντικής ασφάλειας.
Είναι ενδεικτικό ότι στην Ελλάδα, σύμφωνα με το αναθεωρημένο ΕΣΕΚ που έχει δώσει σε δημοσιότητα η κυβέρνηση, προβλέπεται η εγκατάσταση 22,6 GW μπαταριών μέχρι το 2050, τη στιγμή που η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας κυμαίνεται περίπου από 6 έως 9 GW. Οι αιτήσεις για τις μπαταρίες αυτές καταλαμβάνουν ήδη τεράστιες εκτάσεις σε δάση και δίπλα σε οικισμούς, τη στιγμή που υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για πυρκαγιές από ατυχήματα που σβήνονται πάρα πολύ δύσκολα. Παράλληλα, ο στόχος είναι το 2030 το 50% του στόλου των ελληνικών οχημάτων να είναι ηλεκτροκίνητα. Και εκεί ο κίνδυνος δεν είναι αμελητέος, και για αυτό πολλές ακτοπλοϊκές εταιρείες έχουν απαγορεύσει τη μεταφορά ηλεκτρικών οχημάτων στα πλοία τους είτε εντελώς, είτε όταν αυτά είναι ασυνόδευτα ή πλήρως φορτισμένα.
Παράλληλα, η κυβέρνηση προωθεί με μεγάλη ταχύτητα τις εξορύξεις κρίσιμων μετάλλων στην Ελλάδα.
Η πράσινη μετάβαση κάθε άλλο από πράσινη είναι. Συνεπάγεται όχι μόνο γιγαντιαίες ανάγκες σε πρώτες ύλες, όπως το λίθιο, αλλά επίσης τη συνέχιση της χρήσης των ορυκτών καυσίμων και της πυρηνικής ενέργειας.
ΠΗΓΕΣ:
